Op 6 december vieren bepaalde delen van Duitsland, met name het Zuiden, het feest van Nikolaus. Een feest voor kinderen waar ze vooral snoepgoed krijgen en geen geschenken (ik schreef er al eerder over op 6 december 2008 en 5 december 2012). Veel kerken organiseren voor de kinderen een Nikolausfeest waarbij het uitdelen van chocolade een belangrijk onderdeel is.
Dat leverde enkele jaren geleden voor een pastoor in een klein dorp een vervelende situatie op. Want in de Duitse supermarkten, warenhuizen etc. staan de schappen al weken vol met chocoladefiguren die de Kerstman symboliseren. Sterker nog: er worden jaarlijks in november en december miljoenen chocolade kerstmannen verkocht in Duitsland die cadeau worden gedaan tijdens de Kerstdagen.
Maar ja, de Kerstman is niet Sinterklaas (althans tegenwoordig niet, alhoewel de Kerstman historisch gezien afstamt van de Goedheiligman) en tijdens het Nikolausfeest de Duitse kinderen een chocolade Kerstman schenken was voor de pastoor geen optie. Maar geen enkele Duitse chocoladefabrikant zag/ziet heil in de productie van een chocolade Sinterklaasfiguur. Financieel geen interessante zaak. De pastoor moest een oplossing bedenken en hij zal ongetwijfeld zijn afgereis naar Nederland voor de inkoop van chocolade Sinterklazen.
Het resultaat is inmiddels wel dat er in diverse Duitse kerken een discussie is ontstaan over de verdringing van Nikolaus door de Kerstman. Wat weer resulteerde in een lokale actie om toch vooral maar chocolade Sinterklaasfiguren te kopen en deze te verschenken aan de kinderen in plaats van de chocolade Kerstmannen. En dit alles onder het motto: Weihnachtsmännerfreie zone!
Het heerlijk avondje is weer aangebroken! En terwijl traditioneel getrouw de gemoederen in Nederland rondom Zwarte Piet de afgelopen dagen weer flink opliepen, wordt Sinterklaas ook in Duitsland gevierd maar zonder de verhitte discussie rondom de knecht van de Sint.
Jazeker, Sinterklaas komt ook in Duitsland. Ik schreef daar al eerder over in een blogbericht op 6 december 2008. De Nederlandse versie van Sinterklaas wordt gevierd in de Duitse plaats Blomberg en Potsdam. Beide steden hebben een band met Nederlanders.
In Blomberg zat vroeger een Nederlandse kazerne en sindsdien is de intocht van Sinterklaas vaste prik in deze plaats 31 km ten zuidwesten van het bekende Hameln. Vorig jaar gingen we er even kijken. Een leuk evenement waarbij de ontvangst van Sinterklaas geheel in Nederlandse sfeer was. Met een optocht bestaande uit Sinterklaas in een koets, veel zwarte pieten en een drumband speciaal overgevlogen uit Nederland. Maar omdat Sinterklaas in Duitsland verbonden is aan de adventstijd, konden de Zwarte Pieten er niet omheen om met de kinderen ook kerstliedjes te zingen.
In Potsdam wordt Sinterklaas gevierd in de Hollandse wijk van die stad. Een historisch deel van Potsdam bestaande uit meer dan 100 huizen naar Hollands voorbeeld, gebouwd door Hollandse werklui. En ook hier een heuse aankomst van de Goedheiligman maar dan met de boot in plaats van de koets. Enige verschil met Nederland is dat de Sint en Pieten na 5 december aankomen, komende zaterdag om precies te zijn. Dus wie nog een Sinterklaas Afterparty wil bezoeken, kan komend weekend in Potsdam terecht.
Maar in bepaalde delen van Duitsland wordt Sinterklaas op z'n Duits gevierd. En dat betekent een directe koppeling met de adventstijd. En als een feest waarbij de kinderen vooral veel snoepgoed krijgen en eigenlijk geen cadeautjes. Met name in Beieren en de Eifel komt Sinterklaas voor. De figuur Sinterklaas die ze daar kennen vertoont zeer veel overeenkomsten met de Sint die we in Nederland kennen. Het grote verschil is zijn knecht. Want Zwarte Piet kennen ze daar niet. Daar heet zijn handlanger Knecht Ruprecht of Krampus. Beiden staan oorspronkelijk symbool voor de slechterik of duivel die stoute kinderen bestraft!
In het Berchtesgadener Land, de punt van Beieren ten zuidwesten van het Oostenrijke Salzburg, heten de knechten van Nikolaus 'Buttnmandl'. In een eeuwenoude traditie vergezellen zij de Goedheiligman rond de 5e en 6e december. En in tegenstelling tot Nederland zijn Buttnmandl, Krampus en Knecht Ruprecht als de helpers van de Sint daar niet zwart. En dat scheelt weer discussie zoals die ieder jaar in Nederland weer terug keert.
Het Heiligavondje in Nederland mag dan voorbij zijn, de Duitse kinderen zijn vol verwachting hetgeen ze in hun schoentje zullen aantreffen op de morgen van 6 december. Want ook in Duitsland kent men een vorm van Sinterklaas maar het wordt toch anders gevierd.
In heel Duitsland kent men Nikolaus, en wel als een beperkt feestje van/voor kinderen. Het is vooral een feest van het krijgen van zoetwaren. Op de avond van 5 december zetten Duitse kinderen hun schoen en hopen op de ochtend van 6 december daarin lekkernij te vinden zoals chocolade, mandarijnen, en lebkuchen. De 6e december is de sterfdag van de bisschop van Myra, de figuur waar onze Nederlandse Sinterklaas en de Duitse Nikolaus van afstamt.
Het is absoluut niet gebruikelijk dat kinderen in Duitsland cadeaus krijgen met Nikolaus zoals wij dat in Nederland wel kennen. Ook kent men in Duitsland officieel geen aankomst van Sinterklaas alhoewel er enkele plaatsen zijn waar Nikolaus met de boot aankomt (zoals in Lüneburg). Ook Zwarte Piet is in Duitsland onbekend. Nikolaus wordt vergezeld door Knecht Ruprecht. Deze draagt wel een zak met geschenken maar dit heeft te maken met het feit dat Nikolaus en Knecht Ruprecht in Duitsland verbonden zijn met het Kerstfeest (en dan krijgen Duitse kinderen wel cadeautjes). En dit maakt het vergelijken van de Nederlandse Sinterklaas en de Duitse Nikolaus erg lastig.
Door de aanwezigheid van Nederlandse militairen kent de Duitse plaats Blomberg sinds 1965 Sinterklaas en Zwarte Piet en hun een heuse Sint Nicolaas Markt.
Museumstoomtreinmaatschappijen in Duitsland grijpen Nikolaus ook aan om zogenaamde NikolausFahrten te maken.
Nikolaus wordt in Duitsland dus niet zo officieel en groots gevierd als in Nederland. Maar snoepgoed speelt in beide landen een belangrijke rol. En daar draait het voor alle kinderen toch om?
