Stationsarchitectuur

Wie met de ICE naar Berlijn reist, komt in de meeste gevallen aan op Berlin Hauptbahnhof. Deze blikvanger op het gebied van architectuur in Berlijn is sinds mei 2006 geopend en het belangrijkste station van de stad. Het gebouw is in de pers al vele malen geroemd vanwege haar opvallendheid, omvang en ligging in de stad.

Het station is qua gebouw gigantisch. Het heeft een erg open karakter. Dit komt door het vele glas en de doorkijk van het bovenste niveau naar het onderste niveau alsmede het zicht vanuit de treinen die stoppen op het bovenste niveau op de stationshal eronder.

Berlin Hauptbahnhof heeft vier treinsporen (de West-Oostverbinding) en twee S-Bahnsporen op het bovenste niveau alsmede acht treinsporen op het onderste niveau (de Noord-Zuidverbinding). Wie aankomt of vertrekt merkt dat in de dienstregeling. Zo komt de ICE uit Hannover meestal aan op Berlin Hauptbahnhof Hoch maar soms ook op Berlin Hauptbahnhof Tief (vooral opletten als je vertrekt!).

Toch is het qua sporen en perrons geen groot station. Wat dat aangaat hebben Leipzig, München en Frankfurt grotere stations. Maar toch mag het Berlijnse centraal station er zijn. Het lijkt qua Nederlandse begrippen nog het meest op station Duivendrecht maar dan een tikkie groter.

Het station ligt aan een spoorlijn én op een plek met een interessante geschiedenis. Het Berliner Hauptbahnhof mag dan nieuw zijn, tot 1951 lag op ongeveer dezelfde plek (maar niet aan dezelfde spoorlijn) het Lehrter Bahnhof. Een van de vele kopstations die Berlijn telde. Wel op dezelfde locatie aan de lijn lag het Lehrter Stadtbahnhof, één van de vele S-Bahnstations in Berlijn. Dit station is nu geïntegreerd in het nieuwe Berliner Hauptbahnhof.

Over de naam van het hauptbahnhof was vooraf aan de opening het nodige te doen. Sommige mensen vonden dat het nieuwe station geen Berliner Hauptbahnhof moest heten maar Lehrter Bahnhof (vanwege de verwijzing naar het verleden). Maar ook die laatste naam was destijds bij de opening van het Lehrter Bahnhof in 1868 omstreden.

De Berlijnse kopstations werden namelijk vernoemd naar de richting van waaruit de spoorlijn kwam die in het kopstation eindigde. Zo was er het Hamburger Bahnhof (begin-/vertrekpunt van de treinen naar Hamburg), het Anhalter Bahnhof (voor de treinen naar/van de regio Anhalt, tegenwoordig onderdeel van Bundesland Sachsen-Anhalt) maar ook de verbindingen met Wenen, Rome, München en Frankfurt am Main), het Potsdamer Bahnhof voor de richting Potsdam en Magdeburg (Berlijn heeft sinds enkele jaren weer een Potsdamer Bahnhof maar nu ondergronds op de Noord-Zuidverbinding) en het Görlitzer Bahnhof voor de treinen naar Cottbus en Görlitz.

Het Lehrter Bahnhof had logischerwijs Hannoverisch Bahnhof moeten heten maar dit lag destijds (met de bouw van een tweede spoorlijn tussen Berlijn en Hannover, tussen 1868 en 1871) wat gevoelig. Omdat de plaats Lehrte, nabij Hannover, het eerste station op Hannovers grondgebied was, werd het Berlijnse kopstation aan het einde van de lijn vernoemd naar deze plaats.

Enkele initiatieven om het nieuwe Berlijnse centraal station weer Lehrter Bahnhof te noemen mislukte. Alleen de naamborden op het huidige S-Bahnstation herinneren nog aan die tijd want het oude S-bahnhof Lehrter Stadtbahn gaat nu door het leven als Berliner Hauptbahnhof/Lehrter Bahnhof. Zo is een stukje van de interessante spoorgeschiedenis van Berlijn toch nog herkenbaar in een stad die langzaam verandert van een gedeeld politiek brandpunt in een verenigde wereldstad.

Auf Wiedersehen
Kees

(foto 1: Berliner Hauptbahnhof, foto 2: gevel van het voormalige kopstation Anhalter Bahnhof, foto 3: Hamburger Hauptbahnhof (zo'n 500 meter verwijderd van het Berliner Hauptbahnhof. Alle foto's copyright Kees Westerkamp, 2008)